Ανεπάρκεια βιταμίνης D, που οφείλεται και πως αντιμετωπίζεται
Η αξία της βιταμίνης D για την ανθρώπινη ύπαρξη είναι γνωστή εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Μολαταύτα, μέσα από πρόσφατες βιβλιογραφικές αναφορές προκύπτει μια ανησυχητική διαπίστωση που σχετίζεται με τη μη επαρκή πρόσληψη της συγκεκριμένης βιταμίνης, ακόμα και στη χώρα μας που είναι κατεξοχήν ηλιόλουστη.
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό και γιατί πολλοί ισχυρίζονται ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα φαινόμενο πανδημίας έλλειψης βιταμίνης D (1,2) (αν και από κάποιους αμφισβητείται το μέγεθος του χαρακτηρισμού) (3);
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η βιταμίνη D είναι μια λιπoδιαλυτή βιταμίνη που βρίσκεται στο ζωικό βασίλειο με τη μορφή της D3 (χοληκαλσιφερόλη) και στο φυτικό βασίλειο συναντάται ως D2 (εργοκαλσιφερόλη). Η D3 σχηματίζεται από την χοληστερόλη με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στην επιδερμίδα, όπου μετατρέπεται σε ένα παράγωγο της χοληστερόλης, την 7-δευδροξυχοληστερόλη και στη συνέχεια, μεταβολίζεται στο συκώτι σε 25(ΟΗ)D3. Η μορφή αυτή παρόλο που εξακολουθεί να είναι ανενεργή, έχει μεγάλη σημασία γιατί μπορεί κι αποθηκεύεται.
Η ενεργή μορφή της, η 1,25(ΟΗ)D3 δημιουργείται στα νεφρά και ονομάζεται καλσιτριόλη. Η συγκεκριμένη βιταμίνη βοηθάει στο μεταβολισμό του ασβεστίου, συνδράμει στην καλή υγεία των οστών και σχετίζεται με την πρόληψη καρδιοαγγειακών παθήσεων. Επιπλέον, προστατεύει από την εμφάνιση διαφόρων αυτοάνοσων νοσημάτων, ενώ φαίνεται να έχει καθοριστική σημασία στην καλή ψυχική μας υγεία.
Περίπου το 90% των ημερήσιων αναγκών μας σε βιταμίνη D καλύπτεται από την ηλιακή ακτινοβολία και το υπόλοιπο 10% από τις τροφές (πχ. σολομός, τόνος, κρόκος αυγού, σαρδέλα, συκώτι). Επομένως, καθίσταται αντιληπτό ότι σε χώρες με εκτεταμένη ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια του έτους, όπως η Ελλάδα, η έλλειψη θα ήταν σπάνια. Ωστόσο, τα επιστημονικά ευρήματα μας διαψεύδουν. Περίπου ένας στους δυο Έλληνες παρουσιάζει χαμηλή συγκέντρωση βιταμίνης D (επίπεδα 25(ΟΗ) D3 < 0.30 ng/ml).
Ακόμα, σε πρόσφατη έρευνα (4) που διεξήχθη σε 2.500 παιδιά ηλικίας 9-13 ετών, διαπιστώθηκε ότι περισσότερα από 8 στα 10 ελληνόπουλα έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα, ενώ η πλειοψηφία αυτών δεν προσελάμβαναν την απαραίτητη ημερήσια ποσότητα. Υπάρχουν, όμως, κι άλλες μελέτες που έγιναν στον ελληνικό πληθυσμό κι έχουν επισημάνει την έλλειψή της (5).
Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό; Μια πρώτη εξήγηση είναι ότι δουλεύουμε σε κλειστούς χώρους το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας. Ακόμα κι όταν εκτιθέμεθα στον ήλιο, είτε φοράμε ρούχα (τους μη καλοκαιρινούς μήνες), είτε καλυπτόμαστε με αντηλιακά (το καλοκαίρι), με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η ευεργετική δράση της βιταμίνης D στην επιδερμίδα μας. Επιπλέον, παρόλο που η χώρα μας περιβάλλεται από θάλασσα, δεν φημιζόμαστε για την κατανάλωση ψαριών, που κι αυτά με τη σειρά τους μας διασφαλίζουν υψηλή συγκέντρωσή της στο αίμα.
Συμπερασματικά, ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας έχει εγκλωβίσει σε μια κατάσταση αντίθετη με αυτή που είναι στη φύση μας και μας εμποδίζει να είμαστε έξω σε επαφή με τον ήλιο. Αν θέλουμε, λοιπόν, να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο, ας προσπαθήσουμε να τροποποιήσουμε τις συνήθειές μας. Παράλληλα, μπορούμε να αυξήσουμε τη διαιτητική πρόσληψη της βιταμίνης D είτε μέσω των τροφών, είτε με τη βοήθεια ενός κατάλληλου συμπληρώματος.
Σε κάθε περίπτωση, ας ενεργοποιηθούμε, ας ξεκινήσουμε να κάνουμε αλλαγές στην καθημερινότητά μας κι ας προσπαθήσουμε να καλύψουμε τις ανάγκες του οργανισμού μας σε βιταμίνες και κυρίως της βιταμίνης D, βελτιώνοντας την υγεία και τη διάθεσή μας.
Πηγές:
1. CashmanKD, etal (2016). Vitamin D deficiency in Europe: pandemic? Am J ClinNutr 103(4):1033-1044.
2. Akkermans MD, et al F. Iron and vitamin D deficiency in healthy young children in western Europe despite current nutritional recommendations. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2016; 62: 635-42.
3. Manson et al. Vitamin D. Is there really a pandemic? N.Eng.J Med. 357;19 (2016).
4. Manios Y, et al (2013). The double burden of obesity and iron deficiency on children and adolescents in Greece: the Healthy Growth Study. J Hum Nutr Diet 26(5):470-478.
5. Singhellakis PN, et al (2011). Vitamin D deficiency in white, apparently healthy, free-living adults in a temperate region. Hormones 10(2):131-143.