Ανεπάρκεια βιταμίνης D και πώς την αντιμετωπίζουμε
Βιταμίνη D, μια βιταμίνη που δικαιολογημένα έχει κεντρίσει το επιστημονικό ενδιαφέρον όσο καμία άλλη, καθώς πολυάριθμες μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναδείξει τον ευεργετικό της ρόλο στην υγεία μας. Εκτός από την ευρύτατα γνωστή δράση της στην καλή υγεία των οστών, έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλει στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην καλή διάθεση, και στη βελτίωση διαφόρων ψυχιατρικών νόσων.
Πώς την προσλαμβάνουμε;
Η βιταμίνη D συνθέτεται στο δέρμα μετά από έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία. Συγκεκριμένα, η υπεριώδης ακτινοβολία μετατρέπει την 7-δευδροχοληστρεολη της επιδερμίδας μας σε προβιταμίνη D, η οποία με τη σειρά της μέσω του ήπατος και των νεφρών μεταλλάσσεται στην ενεργό μορφή της, την 1,25(ΟΗ) D3. Υπολογίζεται ότι χρειάζονται 10-15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο για να συνθέσουμε την βιταμίνη που χρειαζόμαστε. Παράλληλα, όμως, τη βρίσκουμε και στις τροφές. Καλές πηγές της είναι κυρίως τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, τόνος, ρέγγα) και τα αυγά.
Πώς θα καταλάβουμε αν έχουμε έλλειψη βιταμίνης D;
Η έλλειψή της μετράται μέσω των επίπεδων της 25(ΟΗ)D3 στο αίμα (1). Έτσι, ανάλογα με τις τιμές της στο αίμα έχουμε:
-
Επάρκεια : >30 ng/ml
-
Ανεπάρκεια : 10-30 ng/ml
-
Έλλειψη : <10 ng/ml
Τι προκαλεί η έλλειψή της;
Η πιο γνωστή συσχέτισή της έχει να κάνει με την καλή υγεία των οστών, καθώς η βιταμίνη D αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου και γενικότερα εμπλέκεται σε διάφορα στάδια του μεταβολισμού του. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι η πρόσληψή της είναι ζωτικής σημασίας ιδιαίτερα στην παιδική κι εφηβική ηλικία, όπου η έλλειψη της μπορεί να προκαλέσει ραχίτιδα, οδηγώντας, μεταξύ των άλλων και σε ανεπαρκή ανάπτυξη. Στους ενήλικες, σχετίζεται κυρίως με δύο γνωστές παθήσεις: οστεομαλακία κι οστεοπόρωση. Επιπλέον, τελευταίες έρευνες τονίζουν τη σημασία της στην αντιμετώπιση των καρδιοαγγειακών προβλημάτων κυρίως μέσω της σημαντικής μείωσης της αρτηριακής πίεσης (2). Παράλληλα, τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με την εμφάνιση διαφόρων ψυχιατρικών διαταραχών, αλλά και την πρόκληση κατάθλιψης ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα. Εξίσου σημαντική, ακόμα, είναι η συνδρομή της συγκεκριμένης βιταμίνης στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος και της μυϊκής δύναμης.
Γιατί οι Έλληνες παρουσιάζουμε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D;
Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι περίπου 6 στους 10 Έλληνες έχουν χαμηλή συγκέντρωση βιταμίνης D στο σώμα τους. Πρόκειται για ένα στοιχείο που προκαλεί έκπληξη, αφού ζούμε σε μια χώρα που η ηλιοφάνειά της θα μπορούσε να αποτελεί την καλύτερη πηγή πρόσληψής της. Ωστόσο, τα δεδομένα δεν είναι έτσι. Η αυξημένη χρήση αντηλιακών, η εργασία σε κλειστούς χώρους χωρίς ηλιοφάνεια και ο έντονος ρουχισμός που καλύπτει μεγάλο κομμάτι του σώματός μας, ευθύνονται για την ανεπαρκή σύνθεσή της που σε συνδυασμό με την μη ικανοποιητική πρόσληψή της οδηγούν στην έλλειψή της βιταμίνης. Τέλος, ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και η κακή πληροφόρηση. Για παράδειγμα, το γάλα που θεωρείται καλή πηγή βιταμίνης D μας δίνει μόλις 100 IU/ποτήρι, όταν το σώμα μας χρειάζεται ημερησίως εξαπλάσια ποσότητα.
Πότε χρειαζόμαστε συμπλήρωμα;
Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η ανεπάρκειά της λαμβάνει σήμερα μεγάλες διαστάσεις. Το πρώτο βήμα είναι να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις που θα δείξουν τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα. Αν υπάρχει έλλειψη, η χρήση ενός συμπληρώματος διατροφής βιταμίνης D θα συμβάλλει στην αποκατάσταση των φυσιολογικών επιπέδων στο αίμα. Αν υπάρχει ανεπάρκεια, η χρήση συμπληρώματος διατροφής της βιταμίνης D σε συνδυασμό με τη συστηματική πρόσληψη τροφών πλούσιων στη συγκεκριμένη βιταμίνη, μέσω ενός προσεκτικά σχεδιασμένου διαιτολογίου, είναι επιτακτική. Σε κάθε περίπτωση, καλό θα είναι να ζητήσουμε τη συμβουλή γιατρού και του διατροφολόγου.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
1. Holick MF. Vitamin D: a D-Lightful health perspective. Nutr Rev. 2008 Oct;66 (10 Suppl 2):S182-94.
2. Pfeifer M, Begerow B, Minne HW, Nachtigall D, Hansen C: Effects of a short-term vitamin D (3) and calcium supplementation on blood pressure and parathyroid hormone levels in elderly women. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86: 1633-37.
3. Vitamin D deficiency in Europe: pandemic? Am J Clin Nutr. 2016 Apr;103(4):1033-44